"Gobernu bat ez garenean eta Kongresuaren osaeraren berririk ez dugun momentu honetan dagokiguna gure proposamena gidatuko duten printzipioak iragartzea da", adierazi du. Mellok gehitzen du arau fiskalak iraunkortasun fiskala, inbertsio publikoa berreskuratzea eta gastu sozialaren igoera bateragarri egin beharko lituzkeela.
PUBLIZITATEA
Petrobrasen prezio politika zein izango litzatekeen ere zabalik uzten du ekonomialariak. “Gure helburua prezioak kudeatzeko tresnak sortzea da. (prezioaren) gorabehera horiek gutxitzeko gai diren tresnak. Hori, jakina, Petrobrasekin, gobernadoreekin elkarrizketa batean eraiki behar da”. Aukeren artean, bat egonkortze fondo bat sortzea litzateke. Mellok, ordea, nabarmendu du aukera hori ez litzatekeela zertan «gogokoena» izango.
BNDESen inguruan, ekonomialariak dio trantsizio energetikoaren aldeko enpresa txikiak eta inbertsioak finantzatzeko erabiliko litzatekeela. Zerga sistemari dagokionez, nabarmendu du ez dela igoerarik izango, zergen eta tasen aldaketak baizik, progresibitate handiagoa bermatzeko, hau da, pobreenek ordaintzen duten zama murriztea eta aberatsenena handitzea.
PTko aholkulari ekonomikoari egindako elkarrizketak amaiera ematen dio egindako serieari estadioa presidentetzarako hautagaien ekonomialariekin. Jair Bolsonaroren kanpainak ez zuen parte hartzeko inor izendatu.
PUBLIZITATEA
Jarraian Guilherme Mellori egindako elkarrizketaren pasarteak dituzue.
Lulak hauteskundeak irabazten baditu, PTk hartuko du bere gain ekonomiarentzat urte zail batean, mundu mailako moteltzearekin, interes tasa altuekin eta aurten hartutako hauteskunde neurrien eraginez. Zein da eszenatoki honi aurre egiteko plana?
Eszenatoki hau azaltzen den aldi berean, aukera bat ikusten dugu Brasilentzat 2023an ez, datozen urteetan baizik. Brasil nazioen bazterrean geratu da ikuspegi diplomatikotik ez ezik, etorkizuna definitzen duten gaietan ere, iraunkortasuna, esaterako. Gai hauek inbertsioak erakartzeko ahalmena dute. Badaude Brasilera etorri nahi duten inbertitzaileak, baina ziurgabetasun politiko eta instituzionalengatik etortzen ez direnak. Uste dugu Brasilgo ekonomiarentzat aukera bat dagoela, hurrengo gobernuak gizarteko sektore ezberdinekin eta herrialde ezberdinekin sinesgarritasuna, gardentasuna eta elkarrizketa berreskuratzeko gai bada. Lula presidentearen esperientzia duen pertsona bat baduzu, Geraldo Alckminen esperientzia duen presidenteorde bat, sinesgarritasuna berreskuratzea berehala gerta daiteke berehalako ekintzekin.
Zein ekintza izango lirateke hauek? Sinesgarritasuna da merkatuko ekonomialariek eta sektore produktiboek PTri eskatzen dioten puntuetako bat, ibilbide bat adierazi dezan. PTk esan zuen ez duela xehetasunik emango hasieran. Ziurgabetasun horiek esan nahi dute 2023rako aurreikuspenak oso desberdinak direla. Nola aktibatzeko asmoa duzu sinesgarritasun hori?
PUBLIZITATEA
Zergatik dago desberdintasun hori 2023rako aurreikuspenetan? Egungo gobernuak sektore publikoko kontuetan edozein gardentasun eta sinesgarritasunarekin amaitu du. Ez dakigu zer espero dugun ikuspuntu fiskaletik ez ezik, hainbat alderditatik: neurri sozial eta instituzionalak, gobernadoreekiko harremanak, STFrekin (Auzitegi Federal Gorenarekin) eta demokraziarekin. Horrek ziurgabetasuna sortzen du.
Baina nola berreskuratu sinesgarritasuna? Arlo fiskalean, esaterako, programak gastu muga kentzeari buruz hitz egiten du. Zer jarriko litzateke bere lekuan?
Lehenik eta behin, esandakoa egin behar duzu. Iragartzen ari gara gastu-sabaia kenduko dugula eta haren ordez, Kongresuarekin eta gizartearekin elkarrizketan, marko fiskal berri bat sortuko dugula. Gure esku dagoen une honetan, gobernu bat ez garenean eta Kongresuaren osaeraren ezagutzarik ez dugunean, marko fiskal berri baten proposamena gidatuko duten printzipioak iragartzea da.
PUBLIZITATEA
Ez al dago marko berri hori nolakoa izango litzatekeen esateko?
Hona etorri eta «hau izango da marko berria» esango banu, sinesgarritasun faltarako lehen urratsa izango litzateke, ez dakit beteko dudan zerbait iragarriko nuke eta. Esan daitekeena da balizko marko berri batek, Kongresuan eztabaidatuko dena, jasangarritasun fiskala gizarte eta azpiegitura inbertsioak zabaltzeko beharrarekin bateragarri egiten duten neurketak izango dituela.
Inbertsioa sabaitik kanpo geratuko litzateke?
Gastu araua izango dela pentsatzen ari zara. Ez da zertan hori izango. Gastu-arau berria, emaitza-araua edo arau-konbinazioa izango den Kongresuarekin negoziatzeko prozesuaren araberakoa izango da.
Politikak, neurri handi batean, Kongresuarekin negoziatzearen araberakoak dira. Baina, aurreko hauteskundeetan, zer onartuko zenaren zantzu zehatzagoak eman zenituen.
PUBLIZITATEA
Politiken definizio zehatzak ditugu. Desenrola (familia-zorra birnegoziatzeko programa) aurkezten dugu, politika konkretu bat. Bolsa Família berriaren eztabaida ere aurkezten dugu. Ulertzen dut sektoreek, batez ere finantza merkatuak eta prentsaren zati batek, zehaztasuna nahi duela arau fiskala. Arazoa da eztabaida hori ez dagoela Exekutiboaren menpe esklusiboki. Gaur ezartzen ari garena, modu konkretu batean, marko berri baten printzipio gidatzaileak dira: malgua izatea, krisi uneetara egokitzea. Izan kontraziklikoa, hau da, hazkunde handiko momentu batean ez duela ekonomia gehiegi berotzen eta, hazkundearen beheranzko momentu batean, ez duela ekonomia gehiago beherantz bultzatzen. Gastu publikoaren eraginen jarraipena egiteko mekanismoak izatea. Gure helburua iraunkortasun fiskala bateragarri egitea da, hau da, zor/BPG ratioa denboran egonkortzea, inbertsio publikoa eta kalitate oneko gizarte-gastua berreskuratuz.
Lula hautatzen bada, nola kudeatuko duzue funtzionario publikoen soldaten egokitzapena?
Badaude 2017tik soldatak izoztuta dituzten karrerak.Epe horretan, oso inflazio handiko urteak izan ziren. Negoziazio prozesuak elkarrizketa mahai bat izango du. Berma dezakeguna zera da: negoziazio modua gobernu honenaren oso ezberdina izango dela eta funtzionario publikoekiko jarrera estimua izango dela.
Gobernu programan, Eletrobrasen pribatizazioaren aurka dagoela aldarrikatzen duzu. Baliteke Lula gobernu batek birnazionalizazioa egingo al luke?
Petrobrasek eta Eletrobrasek eginkizun estrategikoa izango dute trantsizio ekologiko eta energetikoan. Gobernu federalak, Eletrobrasen gehiengo kontrola galdu duen arren, konpainiako akziodun garrantzitsua da oraindik. Guretzat, oinarrizko kontua Brasilek behar dituen trantsizioak sustatzeko tresna desberdinak izatea da. Horietako batzuk sozietate publiko hutsak dira. Beste batzuk enpresa mistoak dira. Bakoitzak funtzio bat du eta rol bat bete dezake. Brasilentzat garrantzitsuena ez da gobernuak %51 edo %49 izango duen, baizik eta enpresa guztiak, batez ere sektore publikoan partaidetza garrantzitsua dutenak, errentagarriak izatea eta inbertsio ahalmena izatea. Etorkizuneko trantsizio prozesuarekin ere elkarrizketatu behar dute. Petrobras iraunkortasunarekin eta erregai berriztagarriekin elkarrizketan aritzen den energia konpainia bihurtzen ez bada, gero eta gehiago iraganeko enpresa bihurtuko da.
Petrobrasen kasuan, Lula presidente ohiak esan zuen Dilma presidente ohiak akats bat egin zuela prezioen politikarekin. Baina PT programak dio “beharrezkoa da erregaien prezioak brasildatzea” Zer egingo litzateke?
Dilma presidente ohiaren politiketan ere gehiegikeria bat egon zela uste dut. Sektore publikoan tresnak eta kudeaketa ahalmena berreskuratzeaz ari garena da kanpoko shockei aurre egiteko. Horrek ez du esan nahi prezioak izoztea. Brasil bezalako herrialde batek, Petrobras daukana, petrolioa duena, erregaien zati bat fintzen duena, tresna anitz ditu erabiltzeko. Tresna hauek erabili ez izanak Brasil prezioen kolpeak jasan ditzakeen herrialdeetako bat bihurtu zuen eta munduko inflazio handienetakoa izan zuena. Gure helburua prezioak kudeatzeko tresnak sortzea da. Esaterako, erregaien kasuan, jasanezinak ez direnak, iragankorrak ez direnak –orain zerga salbuespenekin gertatzen den bezala–. Gorabehera horiek gertatzen diren bakoitzean gutxitzeko gai diren tresnak direla. Hori, jakina, Petrobrasekin, gobernadoreekin, elkarrizketa batean eraiki behar da. Radarrean hainbat aukera daude.
Adibidez?
Aukera bat, ez dut esaten hobetsitako aukera denik, baina PTko senatariek proposatu zutena prezioak egonkortzeko funts bat sortzea da. Aurrekari hau nola diseinatuko den, hainbat aukera ere badaude.
Lula presidente ohia hautatzen bada, Roberto Campos Netorekin egin beharko du aurre, Bolsonaro Gobernuak Banku Zentraleko presidente izendatu zuen eta interes tasen politika gogorra egiten ari dena. Nola baloratzen duzu politika hau eta nola lan egin BCren independentzia aldatzeko asmorik ez baduzu?
Ziur nago elkarbizitza positiboa izateko baldintza guztiak daudela, zertaz ari garena eztabaidatzea baita gobernu federalak nola lagundu dezakeen BCri bere helburuak lortzeko. Helburuak inflazio helburua eta ahalik eta lanpostu gehienekin lortzea dira. Uste dugu gobernuak kolabora zitezkeen tresna batzuei utzi ziela. Ezegonkortasuna eta ziurgabetasuna sortzen du, eta horrek zaildu egiten du truke-tasak, interes-tasak eta inflazioa kudeatzea. Lula presidenteak oso argi du goseteak jendearen bizitzan duen eragina. Beraz, oso argi du prozesu inflazionista kontrolatu beharra.
Baina BCko presidenteak zuk baino ezberdin pentsatzen du.
Ez dut uste. Inflazioa egonkortzea du helburu. Helburu hori badu, gobernuak egin dezakeen ekarpen oro ezegonkortasun instituzional edo politikorik ez sortzeko.
Beharrezkoa ikusten al duzu zerga zama handitzea inbertsio handiagoak finantzatzeko?
Gure zerga erreformaren proposamenak ez du zama handitzea aurreikusten. Prozesuaren amaieran herrialdeak egungoaren pareko edo oso gertuko zerga zama izango lukeela aurreikusten du, baina beste zerga osaera batekin. Lula gobernuetan diru-sarreren igoera izan zenuten zerga tasak igo gabe. Hau egin zuen hazkunde ekonomikoa berreskuratzea sustatuz, langileen formalizazioa eta diru-sarreren kudeaketan eta fiskalitatean efizientzia irabaziz.
Gobernu programan banku publikoak indartzeaz hitz egiten duzu, baina ez duzu zehazten BNDESen estrategia eta funtzioa zein izango litzatekeen. Itzuliko al zen PTko beste gobernu batzuen antzeko eginkizun batera, txapeldun nazionalen politika batzuekin?
BNDES tresna indartsua da garapen ekonomikoa sustatzeko. Sistema pribatuak behar bezala egiten ez duen sektoreetan jardun behar du. Adibide bat mikro eta enpresa txikiak dira. Enpresa handiek ez bezala, enpresa txikiek ez dute kapital merkaturako sarbiderik. Banku sistemak finantzatzen ez baditu, BNDESek bereziki, arrazoizko baldintzetan kreditua eskaintzen duena, krediturik gabe geratu eta krisiaren espiralean sartuko dira. BNDESek berme subiranoz jarduteaz ere aritu gara, azpiegituretan inbertsioak ahalbidetzeko eta trantsizio ekologiko, energetiko eta digitala finantzatzeko.
Nola ikusten duzu Henrique Meirelles-ek Lulari emandako laguntza, PTren gobernu planean azaltzen den azterketa ekonomiko ezberdina baitu?
Meirelles presidentetzarako hautagai ohiaren laguntza politikoa ongi etorria da eta Lula presidentearen hautagaitzaren zabaltasuna adierazten du. Mahaian (Meirellesek bere sostengua iragarri zuen ekitaldian), Marina Silva, Guilherme Boulos, Luciana Genro eta alderdi ezberdinetako beste pertsona batzuk zeuden, eta horrek erakusten du Lula presidenteak zuzentzen duen mugimendu politikoaren indarra. Gertaera politiko garrantzitsua izan zen, (Aloizio) Mercadantek zioen bezala, dibergenteak antagonistari aurre egiteko batzen dituena. Pertsonaia hauetako bakoitzak iritzi desberdinak ditu politika publikoei buruz orokorrean eta politika ekonomikoari buruz bereziki.
Meirellesek adierazi du Lula gaizki aholkatzen ari dela gastu-sabaiari dagokionez. Nola erantzuten diozu kritika honi?
Hau garrantzirik gabea iruditzen zait. Garrantzitsua da bere sostengua adierazi izana. Baldintzarik gabeko laguntza izan zen. Alde batera edo bestera izan daitekeen iritzia alde batera utzita, Meirellesek jarrera handi bat izan zuen eta bere ustez Brasil berreskuratzeko gai den hautagaiari laguntzeko. Uste dut hori dela ekitaldiaren esanahia, laguntzarena. Desberdintasunak egongo dira, baina egungo gobernuak ordezkatzen duenaren aurkako borroka demokratak bateratzen dituen zerbait da.
(Luciana Dyniewicz eta Adriana Fernandes, Estadão Conteúdo)
