Arraza-diskriminazioaren aurkako Nazioarteko Eguna eragin zuen Sharpevilleko sarraskia

21ko martxoaren 1960ean, 20 hegoafrikar baino gehiago protesta baketsu batean parte hartzen ari ziren Johannesburgoko Sharpeville auzoan, poliziak manifestarien aurka tiro egin zuenean, 69 pertsona hil eta 186 zauritu zituen. Protestaren arrazoia: Pase Legea, beltz guztiak joan zitezkeen tokiak jasotzen zituen liburuxka bat eramatea behartu zuena.

Sharpevilleko sarraskia izenez ezagutu zen atalaren bortizkeria basatiak oihartzun handia izan zuen nazioartean, eta apartheid erregimenaren aurkako uhina —1994an baino ez zuen existitzeari utzi—.

Erreparazio historikoa

1979an, Nazio Batuen Erakundeak (NBE) Arraza Diskriminazioa Ezabatzeko Nazioarteko Eguna ezarri zuen sarraskiaren biktimen omenez. Urtero, Nazio Batuen Erakundeak gaia hausnartzeko gai bat zehazten du. Aurten, Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala onartu eta 75 urte igaro direnean, arrazakeriari aurre egiteko premia izan da aukeratutako gaia.

"Duela hirurogeita hamabost urte, lehen aldiz nazioarteko komunitateak balio komunen multzo bat adostu zuen eta eskubideak gizaki bakoitzari berezkoak zaizkiola eta Estatuak ematen ez dituela aitortu zuen", dio NBEren testuak.

“Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalak dio pertsona orok dituela eskubide eta askatasun guztiak, inolako bereizketarik gabe, arraza eta kolorea, besteak beste. Hala ere, arrazakeriak eta arraza diskriminazioak mundu osoko pertsonei eragiten jarraitzen dute».

Zer da arrazakeria? Nola gertatzen da eta zergatik da garrantzitsua hari aurre egitea?

Pertson beltzak eta marroiak Brasilgo biztanleriaren % 54 dira, baina polizia ekintzetan hildakoen % 84 dira, Brasilgo Segurtasun Publikoko Foroaren datuen arabera. Era berean, erakundeak agerian uzten du herrialdean preso dauden 2 pertsonatik 3 beltzak direla. Arrazakeria eta arrazakeriak krimen bihurtu ziren Brasilen duela 30 urte inguru. Baina, adituen arabera, arraza-bereizkeria motak askotarikoak dira eta gizartean eguneroko bizitzaren parte dira. O Curto arrazakeriaren forma nagusiak zein diren eta Brasilgo arraza-gaiari buruz ulertu behar dituzun kontzeptuak azaltzen ditu.

Brasilen arrazakeria nabaria da ordezkaritza politikoan

Diru-sarrerak, enplegua, hezkuntza, osasunerako sarbidea eta hilkortasuna, besteak beste, neurtzen dituzten indize batzuek erakusten dute oraindik desberdintasun handiak daudela populazio beltza, indigena eta zuriaren artean. Gauza bera gertatzen da hauteskundeetako ordezkaritzari dagokionez.

São Paulon, IBGEk (Brasilgo Geografia eta Estatistika Institutua) 2021eko Etxeen Laginaren Inkesta Nazionalaren arabera, estatuko biztanleriaren % 58,4 deklaratzen da bere burua zuria, % 32,8 arraza mistoa eta % 7,2 beltza.

Azken Erroldan, 2010ean, São Pauloko biztanleen % 63,9k txuri deklaratu zuen, % 29,1 arraza mistoa, % 5,5 beltza, % 1,4 horia eta % 0,1 indigena. Hala ere, 2022ko hauteskundeetan, Hauteskunde Auzitegi Gorenaren (TSE) datuen arabera, São Paulorako hautatu ziren 70 diputatu federaletatik 59k (%84,3) zuri deklaratu zuten; marroia, 5 (%7,1); beltza, 3 (%4,3); indigenak, 2 (%2,9); eta horia, 1 (%1,4).

Gainera, zuri deklaratu zuten 1.031 hautagaietatik %5,7 izan ziren hautetsiak. 484 hautagai marroi eta beltzen artean, ehuneko hori %1,6 besterik ez zen. Hautagai zuriek estatuko 80,54 milioi boto baino gehiagoren %22,3 izan zuten. Emakume marroiak %7,53 lortu zuen, emakume beltzak %6,6, horiak %1,93 eta emakume indigenak %1,39.

Zenbaki hauek gizartean oraindik ezkutuan dauden arraza-aurreiritziak zein alderdi politikoen aldetik hautagai beltz lehiakorragoen eraketa eza adieraz ditzakete.

«Beltzek gure gizartearen zati handi bat osatzen dute, baina konturatzen gara Legebiltzarrean ordezkaritzan ez dagoela baliokidetasunik. Uste dut hori ez dela gizarte-ordezkaritza faltagatik gertatzen, izan ere, ordezkaritza duten hainbat sektore daude, hala nola, arteak, sindikatuak eta beste. Baina zailtasunak daude buruzagi horiek hautagai bihurtzeko, eta horrek alderdi politikoak dakartza. Zaila da antolakuntza politikoan botilaio hori gainditzea”, dio TRE-SPko presidenteak, Paulo Galizia epaileak.

(Iturria: TRE-SP)

Ikusi ere:

Diputatu indigenak Ouro Pretoko jatetxe batean arrazakeria jasan izana salatu du

Célia Xakriabá (Psol-MG) Poliziari jakinarazi eta sare sozialetan azaldu zuen arrazakeriaren biktima izan zela Meatzaldeko Ouro Preto hiriko jatetxe batean afaltzen ari zela, beste bi emakume indigenez lagunduta. Bezero talde batek satira eta errespetua ez zuela esan zuen, baina jatetxeen jabeen laguntza jaso zuen, emakume indigenak bertan gelditzen zirela azpimarratu zuten.

Txostenak Brasilgo futbolean arrazakeria kasuak nabarmentzen ditu

Igande honetan ospatzen den Kontzientzia Beltzaren zita, aurreiritzien aurkako eta arraza berdintasunaren aldeko borrokak markatzen du. Arazo hori, gizarteko hainbat esparrutan oraindik ere presente egoteaz gain, kirolean ere nabaria da. Futboleko Arraza Diskriminazioaren Behatokiak dioenez, aurtengo urrira arte, 70 arrazakeria kasu baino gehiago erregistratu dira Brasilen.