Aanvankelijk bekend als de echtgenoot van een populaire zanger, heeft Xi Jinping zich ontpopt als een leider met een schijnbaar charisma en een behendig politiek verhaal dat hem een persoonlijke cultstatus heeft opgeleverd die hij sinds de dagen van Mao niet meer heeft gezien. Maar er is weinig over hem bekend. “Ik betwist de conventionele opvatting dat Xi Jinping macht zoekt omwille van de macht”, vertelde Alfred L. Chan, auteur van een boek over zijn leven, aan AFP. “Ik zou zeggen dat hij naar macht hunkert als instrument om zijn visie te verwezenlijken.”
PUBLICITEIT
Voor een andere biograaf, Adrian Geiges, heeft hij echt een visie voor het land. “Je wilt China zien als het machtigste land ter wereld.” In deze visie die hij de ‘Chinese droom’ of ‘de grote verjonging van de Chinese natie’ noemt, speelt de Chinese Communistische Partij (CCP) een centrale rol. “Xi is een man van geloof. Voor hem is God de Communistische Partij”, schreef Kerry Brown in zijn boek Xi: een onderzoek naar macht. “De grootste fout die de rest van de wereld maakt over Xi is dat hij zijn geloof niet serieus neemt.”
Trauma
Hoewel zijn familie tot de partijelite behoorde, leek Xi Jinping niet voor die positie bestemd. Zijn vader Xi Zhongxun, een revolutionaire held die vice-premier werd, werd tijdens Mao's Culturele Revolutie gezuiverd. “Xi en zijn familie waren getraumatiseerd”, zegt biograaf Chan.
Van de ene op de andere dag verloor de huidige president zijn status. Eén van haar halfzusjes pleegde vanwege de vervolging zelfmoord. Xi werd verbannen door zijn klasgenoten, een ervaring die volgens politicoloog David Shambaugh heeft bijgedragen aan ‘emotionele en psychologische onthechting en autonomie vanaf jonge leeftijd’.
PUBLICITEIT
Op 15-jarige leeftijd werd hij naar Midden-China gestuurd, waar hij jarenlang graan droeg en in grotten sliep. “De intensiteit van het werk heeft een impact op mij gehad”, erkende hij. Ook nam hij deel aan sessies waarin hij zijn eigen vader moest aanklagen, zoals hij in 1992 uitlegde aan The Washington Post. “Zelfs als je het niet begrijpt, dwingen ze je om het te begrijpen (…) Hierdoor word je eerder volwassen”, merkte hij op.
Voor biograaf Chan gaven deze ervaringen hem “hardheid”. “Hij is zich bewust van de willekeur van de macht en daarom legt hij de nadruk op bestuur gebaseerd op de wet”, benadrukt hij.
Van beneden
De grot waar Xi Jinping sliep werd omgetoverd tot een toeristische attractie om zijn zorg voor de allerarmsten te tonen. Tijdens een AFP-bezoek in 2016 beschreef een plaatselijke bewoner hem als een bijna legendarische figuur, die tussen de pauzes van intensief werk boeken las. “Je kon zien dat hij geen gewone man was.”
PUBLICITEIT
Maar het pad verliep niet soepel voor Xi Jinping. Voordat hij tot de partij toetrad, werd zijn aanvraag verschillende keren afgewezen vanwege zijn familie-erfenis. En zo begon hij in 1974 op een “zeer laag niveau” als leider van de dorpspartij, merkt Geiges op.
“Hij werkte heel systematisch” en werd in 1999 regionaal gouverneur van Fujian, in 2002 provinciaal partijleider in Zhejiang en vervolgens in 2007 in Shanghai. Ondertussen werd zijn vader in de jaren zeventig gerehabiliteerd na de dood van Mao, wat zijn positie versterkte.
“Erfgenaam van de revolutie”
Xi Jinping scheidde van zijn eerste vrouw en trouwde in 1987 met de populaire sopraan Peng Liyuan, destijds beter bekend dan hij. Volgens dissident Cai Xia, voormalig leider van de CCP en nu verbannen naar de Verenigde Staten, lijdt Xi Jinping “aan een minderwaardigheidscomplex, wetende dat hij weinig formele opleiding heeft genoten vergeleken met andere partijleiders”. Daarom is hij ‘koppig en dictatoriaal’, schreef zij, een onderzoeker op het gebied van de politieke theorie, in een recent artikel in Foreign Affairs.
PUBLICITEIT
Maar Xi beschouwde zichzelf altijd als ‘erfgenaam van de revolutie’, zegt biograaf Chan. In 2007 werd hij benoemd tot lid van de vaste commissie van het Politiek Bureau, het hoogste besluitvormingsorgaan van China. En vijf jaar later klom hij naar de top, ter vervanging van Hu Jintao.
Zijn cv was geen voorbode van wat er daarna zou komen: onderdrukking van burgerbewegingen, onafhankelijke media en academische vrijheden, vermeende mensenrechtenschendingen in de regio Xinjiang, of een buitenlands beleid dat veel agressiever is dan dat van zijn voorganger.
Zonder toegang tot Xi of zijn binnenste cirkel zoeken geleerden naar zijn vroege geschriften voor aanwijzingen over zijn motivaties. Het centrale belang van de partij en haar missie ‘om van China een groot land te maken, blijkt duidelijk uit de eerste verslagen van Xi’, zegt Brown.
PUBLICITEIT
Dit verhaal van een opkomend China had een groot effect op de bevolking, waarbij dit nationalisme in zijn voordeel werd gebruikt om de partij onder de bevolking te legitimeren. Maar de angst om de macht te verliezen is ook duidelijk. “De val van de Sovjet-Unie en het socialisme in Oost-Europa waren een grote schok” voor Xi, schat Geiges.
En zijn conclusie is dat deze ineenstorting te wijten was aan politieke openheid. “Hij besloot dat zoiets niet mocht gebeuren in China (…) Daarom verdedigt hij een sterk leiderschap van de Communistische Partij, met een sterke leider”, voegt hij eraan toe.
(Met AFP)
