Religieus geweld en verkiezingen in Brazilië: hoe zijn we hier terechtgekomen?

Wist u dat Brazilië een van de grootste christelijke bevolkingsgroepen ter wereld heeft? Volgens een DataFolha-enquête uit 2019 verklaart 50% zichzelf katholiek en 31% evangelisch. Een minderheid, 0,3%, verklaart aanhanger te zijn van religies van Afrikaanse afkomst. En statistieken tonen aan dat mensen en terreiros de belangrijkste doelwitten van haatmisdrijven en religieuze onverdraagzaamheid in het land. (Politiseren)

PUBLICITEIT

Vorig jaar waren van de 571 meldingen van schending van de vrijheid van geloof Volgens gegevens van het Ministerie van Vrouwen, Familie en Mensenrechten (MMFDH) was meer dan de helft van de in Brazilië geregistreerde mensen gerelateerd aan Afro-religies.

De intolerantie die verband houdt met racisme tegen mensen die banden hebben met Candomblé en Umbanda wordt duidelijker als we kijken naar het raciale profiel van de groep: onder degenen die zeggen verbonden te zijn met deze overtuigingen, is er een concentratie van meer dan 20% van de mensen die zichzelf verklaren zwart, volgens IBGE.

Grenzen tussen religie en politiek

Brazilië heeft wortels in de religieuze staat

Hoewel Brazilië een Seculiere staat, houdt een dunne lijn de politiek vaak gescheiden van religie. Op beslissende momenten zoals verkiezingen wordt dit nog duidelijker.

PUBLICITEIT

Maar de mix van publieke kwesties met individuele overtuigingen is hier niet nieuw, volgens José Antonio Miranda Sepulveda, coördinator van het Observatorium voor Secularisme in het Onderwijs aan de Universidade Federal Fluminese (OLÉ/UFF).

“We hebben een geschiedenis vol met verweven relaties tussen de staat en religie. We erfden als onafhankelijk land in 1822 een religieuze staat of wat historici een patronaat noemen, een samensmelting tussen staat en religie.’

Sepulveda, die ook een doctoraat in onderwijs heeft behaald aan de Federale Universiteit van Rio de Janeiro (UFRJ), somt andere feiten op die laten zien hoe de Braziliaanse staat “op een navelstreng is georganiseerd met religie”:

PUBLICITEIT

De Braziliaanse grondwet van 1924 plaatste de keizer als staatshoofd.
Gedurende de 19e eeuw kende Brazilië intense spanningen met het Vaticaan omdat de Braziliaanse Kerk rapporteerde aan de keizer. “In feite was hij degene die bisschop benoemde”, zegt professor José.
Openbare dienst x Kerk: “een groot deel van de openbare diensten die in Brazilië werden gecreëerd, werd aan de Kerk gedelegeerd. Zoals de uitvaartdienst: als je niet katholiek was, zou je je familielid toch niet kunnen begraven? Over het algemeen werd een groot deel van wat in Brazilië aan het publiek werd aangeboden, aangeboden door een particuliere entiteit, de katholieke kerk, die haar eigen belangen heeft, die niet de belangen van de staat zijn. Maar hier in Brazilië raakte het in de war”, zegt hij.

De docent verwijst naar de verwarring tussen staat en kerk. “Deze verwarringen zijn zo diepgeworteld dat het niet eenvoudig is ze uit de weg te ruimen. Tot je naturaliseert dat religie deel uitmaakt van dit universum, van de staat.” Dit is de reden waarom het volgens de professor gebruikelijk is om het kruisbeeld, een katholiek symbool, op de muren te zien in omgevingen zoals openbare scholen en wetgevende vergaderingen. “Als ze zo’n symbool zouden verwijderen en er een van een op Afrika gebaseerde religie op zouden plaatsen, zouden mensen het dan op dezelfde manier naturaliseren? Natuurlijk niet."

Kruisbeeld in de plenaire vergadering van de STF / Credit: Rosinei Coutinho/SCO/STF

Seculiere staat en godsdienstvrijheid

Maar ‘democratische’ spanningen tussen religies zijn volgens de professor natuurlijk. Hij legt uit hoe secularisme het principe is dat garandeert dat burgers verschillende overtuigingen en religieuze uitingen kunnen kiezen, betwisten, debatteren en uiten.

Luister naar een fragment uit het interview Curto Nieuws met professor José Sepulveda:

Verkiezingen en religieus debat

Aldus de hoogleraar aan de USP Faculteit Economie Rafaël Corbi, “religie staat meer op de voorgrond van de publieke discussie en religieuze waarden bepalen meer en geven meer vorm aan hoe de samenleving zich gedraagt”.

Om deze nauwe relatie tijdens de verkiezingsperiode van dit jaar waar te nemen, heeft het Center for Religion and Public Policy Studies (CERP) van de USP, onder leiding van professor Raphael, het “Leiderschapsmonitor”. Het project verzamelt en analyseert tweets van invloedrijke religieuze figuren in Brazilië en de politieke religieuze bewegingen die de samenleving beïnvloeden. Volgen hier wekelijkse edities van de projectnieuwsbrieven.