Kim jest chiński prezydent Xi Jinping?

Znany początkowo jako mąż popularnej piosenkarki, Xi Jinping okazał się przywódcą o pozornej charyzmie i zręcznej narracji politycznej, która zapewniła mu osobisty kult, jakiego nie widziano od czasów Mao. Ale niewiele o nim wiadomo. „Kwestionuję konwencjonalny pogląd, że Xi Jinping dąży do władzy dla samej władzy” – powiedział AFP Alfred L. Chan, autor książki o swoim życiu. „Powiedziałbym, że pragnie władzy jako instrumentu do realizacji swojej wizji”.

Według innego biografa, Adriana Geigesa, naprawdę ma on wizję kraju. „Chcecie postrzegać Chiny jako najpotężniejszy kraj na świecie”. W tej wizji, którą nazywa „chińskim marzeniem” lub „wielkim odmłodzeniem narodu chińskiego”, Komunistyczna Partia Chin (KPCh) odgrywa kluczową rolę. „Xi jest człowiekiem wiary. Dla niego Bogiem jest Partia Komunistyczna” – napisał w swojej książce Kerry Brown Xi: studium władzy. „Największym błędem, jaki reszta świata popełnia w stosunku do Xi, jest to, że nie traktuje jego wiary poważnie”.

Uraz

Choć jego rodzina należała do elity partyjnej, nie wydawało się, że Xi Jinping jest przeznaczony na to stanowisko. Jego ojciec Xi Zhongxun, bohater rewolucji, który został wicepremierem, został poddany czystce podczas rewolucji kulturalnej Mao. „Xi i jego rodzina przeżyli traumę” – mówi biograf Chan.

Z dnia na dzień obecny prezydent stracił swój status. W wyniku prześladowań jedna z jej przyrodnich sióstr popełniła samobójstwo. Xi spotkał się z ostracyzmem ze strony kolegów z klasy, co według politologa Davida Shambaugha przyczyniło się do „emocjonalnego i psychologicznego dystansu oraz autonomii od najmłodszych lat”.

W wieku 15 lat został wysłany do środkowych Chin, gdzie spędził lata nosząc zboże i śpiąc w jaskiniach. „Intensywność pracy wywarła na mnie wpływ” – przyznał. Brał także udział w sesjach, podczas których musiał denuncjować własnego ojca, jak wyjaśnił w 1992 roku dziennikowi „The Washington Post”. „Nawet jeśli nie rozumiesz, zmuszają cię do zrozumienia (…) Dzięki temu szybciej dojrzewasz” – komentował.

Biografowi Chanowi te doświadczenia dodały mu „twardości”. „Ma świadomość arbitralności władzy, dlatego kładzie nacisk na rządzenie w oparciu o prawo” – zauważa.

Od dołu

Aby pokazać swoją troskę o najbiedniejszych, jaskinię, w której spał Xi Jinping, zamieniono w atrakcję turystyczną. Podczas wizyty AFP w 2016 roku mieszkaniec opisał go jako postać niemal legendarną, czytającą książki w przerwach od intensywnej pracy. „Widać było, że nie jest zwykłym człowiekiem”.

Jednak droga Xi Jinpinga nie była łatwa. Przed wstąpieniem do partii jego wniosek był kilkakrotnie odrzucany ze względu na dziedzictwo rodzinne. Dlatego zaczął od „bardzo niskiego szczebla” jako szef partii wiejskiej w 1974 r., zauważa Geiges.

„Pracował bardzo systematycznie” i został regionalnym gubernatorem Fujian w 1999 r., przywódcą partii w prowincji Zhejiang w 2002 r., a następnie w Szanghaju w 2007 r. Tymczasem jego ojciec został zrehabilitowany w latach 1970. po śmierci Mao, co wzmocniło jego pozycję.

„Spadkobierca rewolucji”

Xi Jinping rozwiódł się ze swoją pierwszą żoną, aby w 1987 roku poślubić popularną sopranistkę Peng Liyuan, wówczas bardziej znaną od niego. Według dysydenta Cai Xia, byłego przywódcy KPCh, a obecnie wygnanego w Stanach Zjednoczonych, Xi Jinping „cierpi na kompleks niższości, wiedząc, że ma niewielkie formalne wykształcenie w porównaniu z przywódcami innych partii”. Dlatego jest „uparty i dyktatorski” – napisała w niedawnym artykule w „Foreign Affairs” badaczka teorii politycznej.

Ale Xi zawsze uważał się za „spadkobiercę rewolucji” – mówi biograf Chan. W 2007 roku został powołany do stałej komisji Biura Politycznego, najwyższego organu decyzyjnego Chin. A pięć lat później wspiął się na szczyt, zastępując Hu Jintao.

Jego życiorys nie zapowiadał tego, co miało nastąpić dalej: represje wobec ruchów obywatelskich, niezależne media i wolności akademickie, rzekome łamanie praw człowieka w regionie Xinjiang czy polityka zagraniczna znacznie bardziej agresywna niż polityka jego poprzednika.

Nie mając dostępu do Xi ani jego najbliższego otoczenia, uczeni sięgają do jego wczesnych pism w poszukiwaniu wskazówek na temat jego motywacji. Już z najwcześniejszych zapisów Xi wynika jasno, że centralne znaczenie partii i jej misji „uczynienia Chin wielkim krajem” – mówi Brown.

Ta narracja o wschodzących Chinach wywarła ogromny wpływ na populację, wykorzystując ten nacjonalizm na swoją korzyść do legitymizacji partii wśród ludności. Ale widoczny jest także strach przed utratą władzy. „Upadek Związku Radzieckiego i socjalizmu w Europie Wschodniej był wielkim szokiem” dla Xi, ocenia Geiges.

Jego wniosek jest taki, że upadek ten wynikał z otwartości politycznej. „Uznał, że coś takiego nie powinno mieć miejsca w Chinach (…) Dlatego broni silnego przywództwa partii komunistycznej, z silnym przywódcą” – dodaje.

(z AFP)